Thị trường NFTs tại Việt Nam: Bùng nổ sáng tạo, sóng gió pháp lý và hướng đi tương lai

Thị trường NFTs tại Việt Nam đang bùng nổ, thu hút sự chú ý từ nghệ sĩ, game thủ và các startup Web3. Từ việc phát hành tác phẩm nghệ thuật số, đến cơ hội đầu tư trong game blockchain, lĩnh vực này hứa hẹn nhiều tiềm năng nhưng cũng đi kèm thách thức pháp lý.

Trong bài viết dưới đây, MACONARC sẽ đưa bạn khám phá toàn cảnh thị trường NFTs tại Việt Nam, phân tích xu hướng, cơ hội và rủi ro mà nhà đầu tư cần nắm bắt.

Thị trường NFTs tại Việt Nam – giữa “cơn sốt” và thực tế

Thị trường NFTs tại Việt Nam trong những năm gần đây có nhiều điểm nổi bật: sự tham gia của nghệ sĩ, startup Web3 nội địa và sự quan tâm từ cộng đồng công nghệ. Tuy nhiên, bên cạnh tiềm năng là không ít rủi ro, đặc biệt là khoảng trống pháp lý.

Từ năm 2021, Việt Nam đã nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ người dùng NFT cao. Theo Finder, có đến 17,4% người dùng Internet Việt Nam đã sở hữu NFT, cao hơn mức trung bình toàn cầu 11,7%.

Một số nghệ sĩ có tên tuổi như rapper Binz, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, siêu mẫu Vĩnh Thụy… đã thử nghiệm phát hành NFT để chia sẻ doanh thu, tăng tương tác với người hâm mộ hoặc tạo trải nghiệm độc đáo cho cộng đồng.

Ở chiều ngược lại, trên bình diện toàn cầu, thị trường NFT trải qua nhiều biến động. Ví dụ: trong quý 2/2024, khối lượng giao dịch NFT giảm hơn 45% so với quý trước, cho thấy giai đoạn “sốt nóng” bắt đầu có dấu hiệu hạ nhiệt. Nhiều chuyên gia nhận định rằng thị trường NFT đang chuyển từ giai đoạn đầu cơ sang giai đoạn chú trọng giá trị hữu ích, tích hợp nhiều ứng dụng thực tế.

Do đó, để phát triển bền vững, thị trường NFTs tại Việt Nam cần kết hợp giữa sáng tạo nội dung, mô hình kinh doanh khả thi và khung pháp lý rõ ràng.

Sự giao thoa giữa nghệ thuật, công nghệ và mô hình kinh doanh mới

NFTs đang trở thành cầu nối giữa sáng tạo nghệ thuật, công nghệ hiện đại và mô hình kinh doanh mới, giúp nghệ sĩ và nhà đầu tư khai phá tiềm năng giá trị của tài sản số tại Việt Nam.

Sự góp mặt của nghệ sĩ và người sáng tạo nội dung

Một trong những nét nổi bật là việc các nghệ sĩ Việt “lấn sân” NFT:

• Rapper Binz kết hợp với nền tảng blockchain Tuniver phát hành NFT cho bài hát “Don’t Break My Heart”, chia quyền bản quyền thành các hạng NFT khác nhau để người mua cùng hưởng doanh thu.
• Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung “cổ phần hóa” kênh YouTube thông qua việc phát hành NFT, để người sở hữu NFT thu về doanh thu theo tỷ lệ nhất định.
• Siêu mẫu Vĩnh Thụy giới thiệu bộ sưu tập “1988Dragon” sau thời gian nghiên cứu công nghệ blockchain.

Những ví dụ này cho thấy NFT đã là “tấm vé sưu tầm” và là công cụ biểu cảm thương hiệu, cách thức kết nối giữa nghệ sĩ và cộng đồng fan với động lực tài chính.

Startup NFT Việt và nền tảng công nghệ

Cùng với các nghệ sĩ, các startup công nghệ trong nước cũng bắt đầu đổ vốn vào NFT:

• Aura Network: Một nền tảng NFT Việt, đã gọi vốn thành công 4 triệu USD để phát triển hệ sinh thái Web3, hỗ trợ nghệ sĩ tạo NFT mà không cần kiến thức kỹ thuật sâu. Aura Network còn hợp tác phát hành NFT khoảnh khắc trong các chương trình âm nhạc (ví dụ: Văn Mai Hương, Lân Nhã).
• Xu hướng token hóa tài sản thực (real-world assets): Tương tự như bất động sản, vé du lịch, sản phẩm thể thao,… đang được thử nghiệm. NFT trở thành “chứng chỉ số” đại diện cho quyền sở hữu một phần, mở cơ hội đầu tư nhỏ lẻ hơn cho nhiều người.

NFT và Game/GameFi Việt Nam

Lĩnh vực game là một trong những cánh cửa lớn đưa NFT vào thực tế tại Việt Nam.

• Axie Infinity, một dự án game blockchain nổi tiếng, có tác động lan tỏa mạnh tại Việt Nam, giúp nhiều người hiểu về NFT và tham gia hệ sinh thái Web3.
• Các game NFT khác tại Việt Nam cũng xuất hiện như Thetan Arena, My DeFi Pet, Faraland… phát triển cơ chế “Play-to-Earn”, cho phép người chơi thu lợi qua giao dịch NFT trong trò chơi.

Ưu thế và tiềm năng của thị trường NFTs tại Việt Nam

Thị trường NFTs tại Việt Nam ghi nhận sự bùng nổ về số lượng giao dịch và sáng tạo nội dung, cho thấy tiềm năng lớn trong việc xây dựng hệ sinh thái tài sản số và cơ hội đầu tư bền vững.

Lực lượng trẻ dẫn đầu xu hướng công nghệ

Việt Nam có dân số trẻ, tỷ lệ sử dụng Internet, di động cao giúp việc tiếp cận NFT dễ dàng hơn. Ngoài ra, việc nhiều người đã quen giao dịch tiền điện tử giúp họ có kiến thức nền trước khi bước vào NFT, tạo ra tầng người dùng “sẵn sàng” cho thị trường này.

Môi trường blockchain sôi động và đổi mới

Việt Nam có nhiều dự án blockchain tiềm năng và các startup Web3 dần hình thành. Nếu kết hợp tốt giữa công nghệ, sáng tạo nội dung và mô hình kinh doanh khả thi, quốc gia có thể trở thành trung tâm NFT trong khu vực Đông Nam Á.

Phát triển ngành Game và ứng dụng đa chuỗi

Game NFT là cửa ngõ hiệu quả để NFT lan rộng trong cộng đồng. Cùng với đó, xu hướng hỗ trợ NFT đa chuỗi, cầu nối giữa các blockchain sẽ giúp NFT Việt tiếp cận dễ hơn và linh hoạt hơn với người dùng toàn cầu.

Sự hỗ trợ và quan tích cực từ chính quyền địa phương

Một số địa phương như Đà Nẵng đã lên kế hoạch thí điểm kinh doanh tài sản số bằng NFT trong chiến lược phát triển kinh tế số địa phương. Nếu có những mô hình thử nghiệm thành công, sẽ trở thành “vùng đất mẫu mực” để nhân rộng ở các tỉnh thành khác.

Thách thức của thị trường NFTs tại Việt Nam

Dù sôi động và đầy tiềm năng, thị trường NFTs tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức như rủi ro pháp lý, đầu cơ giá ảo, xác thực quyền sở hữu,…

Hành lang pháp lý mờ nhạt

Hiện tại, pháp luật Việt Nam chưa có quy định cụ thể về NFT và tài sản kỹ thuật số.

• NFT chưa được công nhận chính thức là tài sản trong Bộ Luật Dân sự.
• Việc giao dịch NFT, đặc biệt khi sử dụng tiền điện tử rơi vào khu vực “xám” pháp lý.
• Nếu NFT gắn với hình ảnh, âm thanh hay video mà chưa có sự cho phép của tác giả, NFT chỉ là mã truy xuất nguồn gốc, không phải giấy chứng nhận quyền sở hữu.
• Việc thành lập sàn giao dịch NFT tại Việt Nam cũng gặp rào cản pháp lý, bao gồm cấp phép, quản lý giao dịch, thu thuế và xác minh bản quyền, vì luật hiện hành chưa đầy đủ.

Rủi ro đầu cơ, NFT “rác” và lừa đảo

Thị trường NFT có tính đầu cơ rất cao. Có nhiều trường hợp giá được đẩy lên qua giao dịch giữa các ví “ẩn danh” nhằm tạo hiệu ứng. Ngoài ra, vấn đề bảo mật như mã Smart Contract lỗi, ví bị hack,.. là rủi ro không thể xem nhẹ trong nền tảng NFT.

Biến động thị trường và thanh khoản kém

Giá các NFT hiếm có thể dao động rất lớn. Khi thị trường tiền điện tử suy yếu, NFT thường chịu ảnh hưởng mạnh. Ví dụ: quý 2/2024, khối lượng giao dịch NFT toàn cầu giảm khoảng 45% so với quý trước. Nếu người mua không sẵn sàng giữ lâu dài hoặc thiếu niềm tin vào giá trị thật, thanh khoản sẽ trở thành vấn đề lớn.

Vấn đề bản quyền, quyền sở hữu và xác minh

NFT chỉ xác nhận quyền sở hữu token kỹ thuật số, không đồng nghĩa với quyền sở hữu tác phẩm gốc nếu chưa được sự đồng ý của tác giả.

Để đảm bảo minh bạch, cần có hệ thống xác thực bản quyền và hợp đồng thông minh rõ ràng, giúp người mua biết chính xác quyền của mình, bao gồm quyền thương mại, sao chép hay chuyển nhượng NFT.

Hướng đi tương lai và giải pháp để thị trường NFTs bứt phá

Để NFTs phát triển mạnh, Việt Nam cần kết hợp giải pháp pháp lý, công nghệ blockchain và hợp tác giữa nghệ sĩ, startup Web3 và nhà đầu tư, đảm bảo minh bạch và cơ hội kinh doanh bền vững.

Hoàn thiện khung pháp lý công khai và rõ ràng

Nhà nước cần nhanh chóng đưa ra các quy định cụ thể về tài sản kỹ thuật số, giao dịch NFT, thuế và trách nhiệm chủ thể. Sự rõ ràng trong quy định sẽ tạo niềm tin, thu hút dòng vốn tổ chức tham gia vào thị trường.

Thí điểm mô hình sàn NFT “sandbox”

Cho phép một vài doanh nghiệp thử nghiệm mô hình sàn NFT có kiểm soát để rút kinh nghiệm, cảnh báo lỗi, hoàn thiện quy trình trước khi mở rộng trên diện rộng (mô hình tương tự “sandbox fintech”).

Thúc đẩy giáo dục và hiểu biết cộng đồng

Cần các chiến dịch truyền thông, khóa học, workshop về NFT, blockchain, quyền sở hữu kỹ thuật số, để người mới bước vào hiểu đúng bản chất, tránh rủi ro đầu tư theo trào lưu.

Khuyến khích nội dung ứng dụng, giá trị thực

NFT cần được áp dụng hữu ích hơn là chỉ sưu tầm: vé sự kiện, thẻ thành viên độc quyền, quyền truy cập dịch vụ, quyền chia doanh thu, phần thưởng cộng đồng… Mô hình này giúp NFT gắn chặt vào đời sống thực, giảm tính đầu cơ thuần túy.

Hỗ trợ startup Web3 và kết nối quốc tế

Chính phủ và các quỹ đầu tư nên có chính sách ưu tiên đối với startup NFT/Web3 để phát triển công nghệ, nội dung trong nước. Mở cửa hợp tác quốc tế, kết nối với hệ sinh thái blockchain toàn cầu để NFT Việt có cơ hội tiếp cận vốn và người dùng ngoại biên.

Thị trường NFTs tại Việt Nam hiện đang ở giai đoạn chuyển giao từ giai đoạn “cơn sốt sáng tạo và đầu cơ” sang hướng xây dựng giá trị bền vững, ứng dụng thực tế và minh bạch pháp lý. Với nền tảng đúng đắn và sự hợp tác giữa nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng, Việt Nam có cơ hội trở thành một trung tâm NFTs và Web3 trong khu vực Đông Nam Á.